Augustin Sokolovski
Dziś, 20 maja Kościół czczci pamięć męczennika Akacjusza Setnika. Święty był rzymskim wojownikiem, który cierpiał za Chrystusa za panowania cesarza Maksymiana (285-305). Ze względu na miejsce urodzenia nazywany jest również Akacjuszem Kapadockim, a ze wględu na miejsce męki i późniejszego wielbienia – Akacjuszem Bizantyjskim.
Zgodnie z życiorysem Akacjusz był setnikiem legionu marsowego armii rzymskiej. Ze względu na cesarski dekret o prześladowaniu chrześcijan, trybun Flawiusz Firm wezwał do siebie Akacjusza z jego oddziałem i kolejno pytał każdego żołnierza o stosunek do chrześcijaństwa. Akacjusz potwierdził, że jest chrześcijaninem, odmówił wyrzeczenia się swojej wiary i jeszcze dodał, że jego rodzice byli chrześcijanami i w pełni świadomie wyznaje wiarę w Chrystusa. Na żądanie wyrzeczenia się wiary i złożenia ofiary bożkom Święty Akacjusz odmówił spełnienia tego żądania.
Na to Flawiusz Firm nakazał aresztować Akacjusza i spętanego wysłał do miasta Perint, znajdującego się na brzegu Morza Marmara, gdzie w tym czasie urzędował Vivian - wyższy rzymski dowódca wojskowy, któremu podlegały tego typu sprawy. Ten ostatni również przymuszał Świętego do wyrzeczenia się swojej wiary i w odpowiedzi na każdą odmowę Świętego kazał torturować i udręczać. Ponieważ Vivianowi nie udało się złamać Świętego więc odesłał go prokonsula Flacciniusa. Po drodze Akacjusz był prześladowany i męczony przez strażników.
Zobaczywszy setnika pokrytego ranami od tortur prokonsul Flaccinius był oburzony na dowódcę straży wojskowej, która go przyprowadziła. Był przekonany, że godność rzymskiego wojownika nie pozwalała na traktowanie oficera i żołnierza rzymskiego w ten sposób. Jednocześnie, upewniając się, że Akacjusz jest chrześcijaninem, nakazał ściąć mu głowę, uprzednio natychmiast pozbawiając stopni wojskowych.
Święty Akacjusz pochodził z Kapadocji. Ojczyzna wielkich świętych: Świętego Jerzego Zwycięzcy, Równoapoapostolskiej Niny, Bazylego z Cezarei, Grzegorza z Nazjanzu, Amfilochiusza z Ikonii i wielu innych, i oto jeszcze starożytna chrześcijańska ziemia Wschodu dała Kościołowi swojego Wielkiego Syna Akacjusza.
Święty Akacjusz jest jednym ze świętych męczenników wojowników. Podobnie jak Święty Jerzy, Mina i Merkury, Święty Akacjusz cierpiał za Chrystusa jako wojskowy, oficer. Zaskakujący nawet dla współczesnych badaczy jest fakt, że Jezus Chrystus był bardzo lubiany i popularny nawet wśród pogan w armii rzymskiej. Zaskakujące jest to, że rzymscy żołnierze nie wybierali na swój ideał, wzór żadnego zwycięskiego bóstwa, jak na przykład Herkulesa, ale Jezusa Chrystusa – wielkiego cierpiętnika.
Święty Akacjusz cierpiał za Chrystusa nie w jednej z ówczesnych stolic czy metropolii, ale nad brzegiem Złotego Rogu w Bizancjum. W 330 roku cesarz Konstantyn założył w tym miejscu Nowy Rzym tuż na brzegu Bosforu. To miasto miało stać się wschodnią stolicą Imperium. W przeciwieństwie do Rzymu, stojącego na brzegu Tybru, w czasach jeszcze pełnych bożków, miasto Konstantyna miało stać się prawdziwie chrześcijańskim miastem.
Jednak Konstantynopol nie miał Apostolskiego pochodzenia. W Bizancjum w starożytności przebywał biskup. Ale ta katedra kościelna nie została założona przez apostołów. Dlatego biskup nowej stolicy podlegał sąsiedniej metropolii kościelnej. Fakt, że w samym centrum nowej stolicy, nad brzegiem Złotego Rogu, wcześniej cierpiał za Chrystusa Święty wojownik, miał dla miasta niezwykle znaczenie. Według świadectwa starożytnych historyków Sokratesa i Sozomena znajdujący się w Bizancjum kosciół był poświęcony właśnie Świętemu męczennikowi Akacjuszowi. "Krew męczenników jest fundamentem Kościoła" i za sprawą błogosławieństwa męczenników są budowane miasta.
Najwyraźniej, w celu wzmocnienia prawosławnej obecności bizantyjskiej w południowych Włoszech, część relikwi Akacjusza została przeniesiona drogą morską do Kalabrii. Jest to jeden z dowodów okazywanej Świętemu powszechnej czci.
O powszechnej czci św. Akacjusza świadczy również fakt, że imię męczennika znajduje się wśród tzw. 14 Świętych Pomocników. Tradycha mówi, że ci święci w Niebiańskiej chwale złożyli przed Bogiem przysięgę, że pomogą wszystkim, którzy ich wzywają w trudnych i beznadziejnych okolicznościach. Święci złożyli taką obietnicę w podziękowaniu za to, od czego Pan ich wybawił i jako przypomnienie dokładnie, z jakiego powodu czego cierpieli męki. Zgodnie z tą tradycją Akacjusza można prosić o wstawiennictwo przed Bogiem w sytuacji śmiertelnego strachu, zwątpienia i rozpaczy. Według życiorysu, w chwili największej udręki, Pan Jezus ukazał się Świętemu i npawał go otuchą w najcięższych chwilach.
Niemal równocześnie z Akacjuszem, w Helwecji, dzisiejszej Szwajcarii, cierpiał męczennik Mauritius. Wraz z żołnierzami swojego legionu odmówił wykonania rozkazu - skierowania mieczów przeciwko towarzyszom broni, którzy byli chrześcijanami. Z biegiem czasu, Mauritius stał się jednym z najbardziej czczonych świętych na chrześcijańskim Zachodzie. Z pochodzenia był Egipcjaninem, tym nie mniej na prawosławnym Wschodzie nie był znany.
Istnieje szczególne duchowe braterstwo, wiążące Mauritiusa z Akacjuszem. Wschód nie wiedział o Mauritiusie i dlatego go nie czcił, a rodzimy dla niego Prawosławny Egipt nawet nie wiedział o jego istnieniu. A Pan Jezus obdarzył Akacjusza powszechnym uznaniem i uwielbieniem, choć on sam prosił Pana Jezusa o zapomnienie. W tym zaniku pamięci przyrównywany jest do Chrystusa. W tej niezwykłej zdolności, wskazującej na pokrewieństwo cierpienia i zapomnienia, jest, co paradoksalne, ukryte tragiczne oblicze zwycięstwa zapomnienia nad czasem, znak przynależności Akacjusza i innych świętych, już tu i teraz, wyłącznie dla przyszłego wieku.
W języku cerkiewno-słowiańskim imię Akacjusza brzmi jak Akakij. Najwyraźniej niestosowne brzmienie tego imienia we współczesnym języku stało się powodem, dla którego ten niegdyś bardzo czczony starożytny święty stał się lekceważony wśród współczesnych chrześcijan. Przed rewolucją rosyjską w 1917 r. pobożni chrześcijanie uważali za swój obowiązek nazywanie dzieci świętymi w dniu ich urodzin. Dlatego imię "Akakij" nie było zapomniane.
Ci, którzy wychowali się na literaturze patrystycznej i czytali książki religijne, pamiętali o wielebnym Świętym, niezłomnym ascecie Akakii z „Drabiny”. Mikołaj Gogol napisał powieść "Płaszcz", opowiadającej O Akakiju Akakijewiczu. Być może wiedział o tej fabule, jak każdy wykształcony człowiek swoich czasów, rozumiał etymologię imienia. Jako autentyczny pisarz, a więc Prorok, nieświadomie przypominał społeczeństwu o chrześcijańskim ideale. Tak jak wojownicy "dzielili szaty Chrystusa, rzucając kości" (Mat 27,35), źli ludzie zdjęli jedyny płaszcz z Akakiego Akakiewicza i tym samym go zniszczyli.
Bliskie znaczenie imienia "Akakiusz" to łacińskie imię "Innocenty". W wielu krajach i językach znany jest miód akacjowy, rodzina drzew o tej samej nazwie. Ale nie tylko.
Jak mówi życiorys Akacjusza, podczas przesłuchania Akacjusz zeznał, że urodził się w chrześcijańskiej rodzinie. Chrześcijanami byli jego rodzice, a nawet jeszcze wcześniejsi jego przodkowie. To rzadkie w tamtych czasach świadectwo wyjaśnia również znaczenie imienia. W końcu oznacza "niepamiętający zła", "nieszkodliwy", "łagodny". "Pałki nadłamanej nie złamie, a lnu palącego nie zgasi" - oznajmiał nadejście Odkupiciela prorok Izajasz (Iz 42,3). W rzeczywistości imię Akacjusza jest chrystologiczne; jest jednym z imion Chrystusa.