Augustin Sokolovski
Nadejście wiosny w tym roku oznaczało początek błogosławionego Wielkiego Postu. W tym roku 2023 Wielki Post w Kościele prawosławnym rozpoczął się 27 lutego. Zgodnie ze starożytnym statutem i tradycją Kościoła Prawosławnego Wielki Post będzie trwał dokładnie 48 dni,czyli 7 tygodni, aż do nadejścia Zmartwychwstania.
W tym roku 2023 Wielkanoc w Kościele prawosławnym obchodzona jest 16 kwietnia. Ta data jest łatwa do zapamiętania, ponieważ przypada dokładnie w połowie drugiego miesiąca wiosennego i w połowie wiosny.
Należy pamiętać, że Wielki Post składa się z dwóch oddzielnych części - ze święta czterdziestnicy – z czterdziestu dni pokuty i modlitwy; i Wielkiego Tygodnia – będącego wspomnieniem męki Pana Jezusa Chrystusa.
Ten podział w ramach jednolitego Wielkiego Postu jest niezwykle ważny i składa się on ze święta czterdziestnicy i Wielkiego Tygodnia, które zasadniczo różnią się czasem trwania, a także znaczeniem.
Dialogi zachowane w pamięci Kościoła a sporządzone przez Cezarego z Nazjanzu (330-368), który był bratem Grzegorza Teologa i który jest wielbiony przez Kościół wraz ze wszystkimi świętymi zawierają ideę, że przebywanie Adama i Ewy w raju, przed ich upadkiem i wygnaniem, trwał dokładnie czterdzieści dni.
Tak w przenośni okazuje się, że czas niebiańskiej błogości przodków okazał się dla ich potomków, całego rodzaju ludzkiego, a w tym z nami, obecnie żyjącymi, czasem czterdziestu dni modlitwy, pokuty i postu.
Z kolei Wielki Tydzień to czas słów i czynów Pana Chrystusa. "Słowa mędrców są jak mocno wbite gwoździe" - napisano w Księdze Koheleta (Ekkl.12,11).
Każde słowo Pana jest cenne. Przez wrogość przeciwników prawdy i nienawiść sił gniewu, zbiór słów i czynów Pana zamieniły się w drzewo Świętego Krzyża. Mesjasz został ukrzyżowany, a gwoździe przebiły ciało Boże. "Zaparliście się Świętego i Sprawiedliwego, a wyprosiliście ułaskawienie dla zabójcy." (Dz 3,14). Gdyby ziemskie życie Pana zakończyło się jego śmiercią na krzyżu, byłby to największe triumf sił zła w historii. „Zabiliście Dawcę życia ale Bóg wskrzesił Syna swego z martwych” (Dz 3,15).
Krew i woda z Jego żebra sprawiły, że rodzaj ludzki napił się (Jan 19:34). W historii spełniło się dzieło Chrystusa.
Z żalem trzeba zauważyć, że w codziennej praktyce widoczna jest chęć skupienia dwóch części Wielkiego Postu w jeden monolit. W ten sposób wspomnienie zbawczej męki Pana rozciąga się na czterdziestodniowy czas pokuty. Na przykład akatyst na cześć męki Chrystusa, tak zwana pasja, jest czasami recytowany w niedziele wielkopostne. Lub odwrotnie, w dni Wielkiego Tygodnia szczególna uwaga i czas temu poświęcony są ukierowane na spowiedź, pokutę i post, aby „nadrobić” zaległości w czterdziestym tygodniu.
Ale właściwością czasu jest nieodwracalność. I „czas na każdą rzecz i na każdą pracę pod słońcem”, pisał o tym Kaznodziei" - o tym, przyjmując na siebie obraz Pana Jezusa pisał Kohelet (koh 1,1).
Ważne jest, aby pamiętać, że liturgia nie jest osobistą inicjatywą wierzącego, ale wspólną modlitwą całego Kościoła, jak mówi się podczas Eucharystii, "czasem Tworzenia przez Pana", czyli czasem działania samego Boga. A znaczenie służenia Bogu przez Kościół w Duchu Świętym określa również On sam.
Święta czterdziestnica jest czasem przygotowań do Wielkiego Tygodnia, u progu którego osobisty wysiłek ascetyczny powinien być na pewien czas zatrzymany. Wszystko, co osobiste, zostaje zawieszone, a ludzki wysiłek już nie istnieje. "Albowiem łaską jesteście zbawieni przez wiarę, a to nie jest od was, ale to dar Boży" (Ef 2,8).
W końcu odmowa jedzenia i picia podczas Wielkiego Tygodnia nie jest przejawem gorliwości wyrzeczenia, ale żywym uosobieniem żałości w żałobnych dniach Pana Jezusa Chrystusa.
Chwile Wielkiego Tygodnia są łzami Boga, smutkiem Tego, który dał Syna Swego (Rzym 8,32). Podobnymi do boskiej i ludzkiej natury Chrystusa Pana są dwa czasy Wielkiego Postu.